Salep: De leckere Goût kënnt vu wëll Orchideeën

Salep oder Sahlep, allgemeng den internen Heizung Wanterdrink an der Tierkei. Salep gëtt als verkaaft prett Pudder a gemëscht mat kalem Waasser oder Mëllech, gekacht bis gehärt, an dann mat Zimt fir Wonsch dobäi.

Salep gëtt aus de Wuerzelen vun Orchidee kritt, selten a Westasien an der Tierkei fonnt. D'Orchidee ass eng schatteg Planz. Allgemeng wächst a Beräicher wéi Bëscher, Maquis, Wisen an Olivenueleg. Anatolien; Norden, Osten, Südosten a Süden; Kastamonu, Silifke, Antalya, Mugla, Safranbolu a schliisslech zu Kahramanmaras déi mat Glace bekannt ass. Et gi ongeféier 150 Arten vun Orchideeën an der Tierkei. 30% dovun kann fir Salep Produktioun benotzt ginn.

D'Wuert "Salep" gouf fir d'éischt am Joer 1421 vum Yadigâr-ı İbni Şerif benotzt fir d'"Orchideeplanz a seng Wuerzel" ze beschreiwen. Evliya Çelebi, a sengem Buch Seyahatname, huet d'Wuert "salep" benotzt fir "Pudder ofgeleet vun der Orchideewurzel an dem Getränk aus deem". Wéi och ëmmer, Ahmet Vefik Pasha huet e Stéck interessant Informatioun iwwer Salep a sengem Buch mam Numm Lugat-ı Osmani am Joer 1876 ginn:

"(...) Si soen Wanterdeeg, χusyetüs-saˁleb سعلب, dat ass de Fuuss Hoden (...) dat ass eng Planz, déi ausgesäit wéi e Fuuss Hoden, eng Zort Knuewelek."

Tatsächlech "Salep" op Arabesch, "χuṣyatu'ṯ-ṯaˁlab" (خصية الثعلب), dat kënnt aus dem Fuuss Hoden. Wéi am Nisanyan Glossary uginn, gouf d'Wuert orhis am Sënn vun "Testis" op Latäin benotzt fir d'Orchidee ze beschreiwen wéinst der Form vun de Rhizome vun der Orchideeplanz. Op Englesch ginn "Hënnsteng" benotzt fir Orchidee am Sënn vun "Hënn Hoden" ze beschreiwen. Am Mond vun Anatolien gëtt d'Orchidee als 'Hondstestikel' bezeechent.

Fir dëst Pulver ze produzéieren, ginn d'Knollen vun der Orchidee (Orchis, Ophyrus, Serapias, Platanthera, Dectylorhiza) geholl, getrennt, gewascht, gekacht, verlooss fir ze dréchen, a schliisslech a kleng Stécker gezunn.

D'Opzeechnunge vun dëser Planz sinn zënter dem 12. an 13. Joerhonnert benotzt ginn, zënter de Palaise vun den Dokteren, déi an de medizinesche Virschrëfte fir den Osmanesche Sultans benotzt goufen. D'Sultaner hunn et och gär, well et geduecht gouf e batteren Aphrodisiakum Effekt ze hunn. Stäerkt och den Immunsystem, Husten an Erkältung wier gutt. Haut ass et bekannt datt den Effekt vum Husten mat Schleim am Salep. Mucilage huet och d'Fäegkeet Konsistenz ze ginn well et eng héich Waasserhaltungskapazitéit huet. Dës Fonktioun ass och wesentlech an der Glace Industrie. De Salep, deen an der berühmter Maraş Glace benotzt gëtt, gëtt d'Glace seng Klebstoffkonsistenz. Dir fannt de leckere Salep an eise Buttek.

Fuerscher soen datt se 1,000-4,000 Stéck Knollen brauchen fir e Kilogramm vun sahlep Pudder. Bedenkt datt d'Produktioun vu Sahlep tëscht 30-50 Tonnen ass fir d'Bedierfnesser vun de Liewensmëttel-, Medizin- a Kosmetiksecteuren an eisem Land ze treffen, kënne mir verstoen datt all Joer méi wéi 50 Milliounen Orchidee zerstéiert goufen. Zënter datt déi dominant Glühbir vun der Orchidee bei der Produktioun vu Sahlep-Pulver benotzt gëtt, gëtt och d'Liewen vun der Orchidee ofgeschloss. Sou koum déi exzessiv Ernte vun de wëlle Orchideepopulatiounen an der Tierkei a Gefor.

D'Tierkei huet e Salep Action Plan Eylem, deen am Joer 2014 lancéiert gouf an am Joer 2018 fäerdeg war. D'Tierkei huet dëst deier Produkt bis 1996 importéiert, well d'Orchidee a Gefor ass. D'Orchideekultivatioun an der Gaartëmfeldfuerschung ass erfollegräich vum Aegean Agricultural Research Institute. An der nächster Etapp vum Plang ginn et Studien vun dësen Orchideeën, déi vun de Baueren trainéiert ginn. Fir d'éischte Kéier zu Bilecik dëst Joer goufen Orchidee fir industriell Zwecker produzéiert. An der Provënz Yozgat gouf d'Orchidee am Feld ugebaut, ugefaang ze planzen.